TNO onderzoek naar het flexgedrag van werkgevers
In opdracht van de ABU heeft TNO een onderzoek gedaan naar het flexgedrag van werkgevers. De voorspellingen die gedaan werden kwamen zo goed als allemaal uit.
Flexschil blijft groeien
Tijdens de crisisjaren bleek uit de cijfers, elk kwartaal gepubliceerd door het CBS, dat die voorspelling ook werkelijkheid wordt. Zelfs sneller en harder dan voorspeld werd. In het tweede kwartaal van 2014 kwam het tweede TNO-rapport uit. Daarin werd de mogelijke impact van de WWZ beantwoord door de TNO-onderzoekers. De conclusie was dat de werkgevers wel verwachtten dat er een omschakeling in hun werkwijze met zich mee zou brengen, maar geen impact op de flexschil zou hebben. Het rapport ‘De toekomst van flex’ voorspelde dan ook dat de flexschil de komende jaren weer verder zou groeien. Van 26% in 2013 naar 30% in 2020.
WAB
In het jaar 2019 werd de Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) geïntroduceerd. Intussen was de krapte op de arbeidsmarkt weer flink. Net als in de jaren 2000-2002 en 2007-2008 was de werkloosheid onder de 4% gedaald. Met wederom als gevolg dat werkgevers hun vacatures vaak met grote moeite of zelfs niet ingevuld kregen. Van de voorgaande keren weten we dat werkgevers onder deze omstandigheden kandidaten veel sneller een vast contract aanbieden. Dit om nieuwe mensen zo lang mogelijk te kunnen vasthouden. De flexschil werd hierdoor onder druk gezet in zowel groei als omvang.
Derde TNO-onderzoek
Begin maart 2020 was het derde TNO-onderzoek gereed. Het onderzoek kreeg de titel ‘Flexibiliteitsmaatregelen van bedrijven. Nu en in de toekomst’. Vanwege de Coronacrisis besloot ABU de publicatie van de resultaten uit te stellen. In oktober bleek dat de bevindingen, de Corona-impact hadden overleefd. TNO-onderzoekers hadden vastgesteld dat de krapte op de arbeidsmarkt en de WAB grote indruk maakten op de werkgevers. En die voorspelden nu dan ook voor het eerst niet een verdere groei van de flexschil, maar een krimp. Zelfs een flinke krimp, van 28% van hun personeelsbestand in 2019 naar 19% van hun personeelsbestand in 2025. Of volgens interpretatie van de CBS: van 34 naar 25% van alle werkenden.
Uitzenden
De WAB maakte het uitzenden en alle flexibele contracten duurder. De aanbevelingen van de Commissie Regulering van Werk (Commissie Borstlap) dragen bij dat flex nog minder aantrekkelijk wordt. Ook de schaarste op de arbeidsmarkt zal na dit Corona-jaar weer terugkomen. Al deze ontwikkelingen lijken de omvang en het aandeel van de flexschil de komende jaren onder druk te zetten. Dit zou echter niet tot nul worden gereduceerd, want de Coronacrisis is inmiddels de derde serieuze crisisperiode in deze 21e eeuw. Het begon met de internetbeurscrisis, gecombineerd met een terroristische aanslag in New York. Waarop eerst nog de ontwrichtende combinatie van de hypotheken- en financiële en Eurocrisis volgde. Het is niet meer dan logisch en goed ondernemerschap om nu ook al rekening te houden met eventuele volgende crisis, wat de oorzaak ook zal zijn. Werkgevers willen dan ook serieuze opties houden om snel hun personeelsbestanden aan te kunnen passen. Het is dan ook zeer aannemelijk dat werkgevers hun flexschil willen verkleinen, maar daardoor ook meer zullen uitbesteden aan flex-experts zoals uitzendbureaus.
Interne flexschil duurder
Mede door de aanbevelingen van Commissie Borstlap en de WAB is de interne flexschil duurder gemaakt. Sterker nog, als het aan de Commissie ligt zijn er straks nog maar drie soorten contracten: werknemers met een vast contract, uitzendkrachten en zelfstandigen. De WAB maakt niet alleen interne flex en uitzendkrachten duurder maar ook werkgeverschap complexer en risicovoller. Toen de Wet verlenging loondoorbetalingsverplichting bij ziekte eind 2003 iets soortgelijks deed, volgde de flexplosie.
Flexondernemers
In het derde flexrapport heeft TNO voor het eerst gekeken naar de motieven van werkgevers om uitzendkrachten in te zetten. Sarieke Verbiest, onderzoeker en adviseur flexibele arbeid bij TNO, vindt de twee ‘ontzorg’ functies bijzonder interessant. “De eerste gaat om het ontzorgen bij het werven van personeel. Men kiest voor uitzenders, omdat zij een veel bredere kijk op de arbeidsmarkt hebben. En dan is er de ontzorgfunctie voor wat betreft het selecteren van personeel, inwerken, plannen en poolmanagement. Dit biedt dus uitzenders om meer toegevoegde waarde te creëren. Slechts 10% van de bedrijven neemt andere diensten af van uitzender naast puur inzetten uitzendkrachten. Daarin zit dus echt ruimte.”
Brede inzetbaarheid
Uitzenden is dus niet de enige manier, maar vermoedelijk wel één in belang groeiende onderdeel van de flexschil. Er zijn ook nog andere mogelijkheden voor organisaties om hun flexibiliteit te versterken. In het rapport richtte TNO zich opnieuw niet alleen op flexibele contracten, maar ook op andere flexibelemaatregelen die werkgevers kunnen gebruiken. Voorbeelden zijn flexibele werktijden, overwerk, , aanpassing van werktempo en brede inzetbaarheid. Flexibele contracten lijken door minder werkgevers te worden gebruikt dan overuren en een brede inzetbaarheid.
Noodzaak wendbaarheid
De noodzaak van flexibiliteit en wendbaarheid in een onzekere tijd wordt steeds meer onderstreept door een ander langlopend onderzoek dat vlak voor de Corona-lockdown uitkwam: ‘Wendbaar in onzekere tijden, de Strategietrends 2020’ van Berenschot. Werkgevers hebben hun handen nu en komende jaren meer dan vol met ingrijpende en ingewikkelde veranderingen. Ze kunnen daarbij dan ook wel wat degelijke ondersteuning, begeleiding en advisering gebruiken. Na de pittige Coronarecessie volgen nieuwe, prachtige kansen voor uitzendbureaus.